Geçtiğimiz günlerde yapılan Mobil Dünya Kongresi (MWC15) bir kez daha gösterdi ki, dünyanın mobilleşmesi için önce mobil operatörlerin “mobil” sözcüğünden ne anladıklarını bir kez daha gözden geçirmeleri zorunlu.
Mobil ağların başlangıcından bugüne 20 küsur yıl geçti, dünya çağ atladı, bilgi teknolojileri önce iletişim şimdilerde de medya sektörüyle kaynaşmakta, 3. kuşak, 4. kuşak derken 5G kapıya dayandı, SMS bitti WhatsApp geldi, insanlar telefon görüşmelerini Skype, Viber vd. uygulamalar üzerinden yapmaya başladı ama mobil operatörlerin işe bakış biçimleri ve gelir modelleri halâ ilk günkü minvalde dönüp dolaşıyor. Bir zamanlar benim de dahil olduğum sektör, sırtını tarife paketlerine dayamış ve üzerine koyabildiği sınırlı ve uzun yıllardan beri ilerlemeyen bir “katma değerli” hizmet (VAS) anlayışı içinde kendisiyle aynı yolun yolcusu rakipleriyle birlikte kurtarmaya çalışıyor günü. Elindeki büyük veriyi değerlendirmekten aciz, kendi mecrasını spam kutusuna çeviren, içerik üretiminden bihaber, her türlü inovasyonu plazalarının kalın duvarlarının ardında eritip yok eden bu aşırı kurumsal düzenden daha farklı bir sonuç beklemek çok da anlamlı değil zaten.
Ancak İnternet’in etrafında gelişen flora ve bunun yarattığı iklim, giderek mobil operatörleri de etkilemeye başlamakta. Bir zamanlar tüketicileriyle şebeke-uygulama-içerik-cihaz dörtlüsünden oluşan mobil değer zincirinin tamamını kontrol ederek ticari ilişki kurabilen mobil operatörlerin, bugün ellerinde savunacakları tek mevzii olarak şebeke kalmış durumda ama artık o dahi bilgi-iletişim teknolojilerinin dev oyuncuları tarafından ele geçirilmek üzere ve operatörlerin kendi oyun planlarından vazgeçirilip onların kurallarının dayatılacağı günler kapıda.
Örnek mi? Daha geçen hafta teknoloji çevreleri, Apple’ın yeni iPhone modelini kendi SIM kartı ile çıkartacağı ve operatör tercihinin ise kullanıcı tarafından yapılacağı iddialarını tartışmaya başladı. Facebook’un CEOsu Mark Zuckerberg, Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales ve Google’ın Genel Müdür Yardımcısı Sundar Pichai de, Mobil Dünya Kongresi’nde yaptıkları konuşma ve sunumlarda operatörleri “ücretsiz veri kullanımı” bazlı bir iş modellerine ikna etmeye uğraştı. Tüm bunların amacı, mobil operatörlerin mevcut iş modellerini aylık sabit ücrete dayalı kısır döngüden çıkartıp içerik-bazlı, bedava ve sınırlı-bedava (freemium) gibi İnternet üzerinde başarıyla yürütülen daha yaratıcı modellere ikna etmek. Facebook’un internet.org, Wikipedia’nın Zero-Rate-Access ve Google’ın sanal mobil operatörlük (MVNO) girişimleri, hem bu kuruluşların kendi ürün ve hizmetlerine daha fazla kişinin erişiminin sağlamayı hem de bunu akıllı ve mobil cihazlardan yaptırmayı hedefliyor. Bu bağlamda her 3 firmanın da öncelikli tercihi, bunu mevcut mobil operatörlerle işbirliğiyle gerçekleştirmek ancak mobil operatörler bu oyunda arka plana itildikleri güdüsüyle planı kabul etmeme eğiliminde. Zuckerberg ile aynı panelde konuşan Norveçli operatör Telenor’un Yöneticisi Jon Fredrik Baksaas’ın kuşku dolu “bize sürdürülebilir bir iş teklifi sunulması gerekli” sözleri, bu eğilimin bir göstergesi.
Aslında insanlık giderek daha fazla mobilize olur ve Facebook, Google, Apple gibi oyuncuların kullanıcı başına mobil gelirleri artarken mobil operatörlerin abone başı gelirlerinin yerinde sayması hatta azalma trendine girmesinin temelinde, operatörlerin kullanıcının mobil durumlarına ilişkin konuşma ve mesajlaşma gibi temel iletişimin dışında yaratıcı bir katma değer sağlayamaması yatmakta. Bunun nedeni de, kurdukları eko-sistemin herşeyi kendisine yontan ve akılcılıktan uzak gelir paylaşım modelleri ile (bunun bir sonucu olarak) bir türlü iyileştiremedikleri kullanıcı deneyimi kötü hizmetler. Kuşkusuz mobil operatörler için artık VAS treni kaçtı ve değer zinciri artık Apple, Google ve Facebook gibi oyunculara geçti. İşte tam da bu yüzden büyük İnternet oyuncularıya işbirliği yapmayan operatörlerin de gelecek planları risk altında atık. Üstelik İnternet oyuncuları, mobil operatörsüz B-planları hayata geçirmek üzere bekletiyorlar. İnanmıyanlar arama motorlarına Project Loon, Project Link veya Project Titan yazıp gelen sonuçlara bir göz atsın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder